Herken je dat je altijd klaarstaat om andermans problemen op te lossen, terwijl je eigen behoeften naar de achtergrond verdwijnen? Vaak neem je verantwoordelijkheden op je die eigenlijk niet bij jou horen. In deze blog ontdek je hoe het ingesleten patroon van de redderrol je leven beïnvloedt en hoe je dit kunt doorbreken.
Wat is de redderrol?
De redderrol heeft overeenkomsten met het ingesleten patroon ‘parentificering‘, waar ik eerder over schreef. De redderrol, ook wel het verzorgerssyndroom genoemd, is een patroon waarin je onbewust de neiging hebt om anderen te helpen en hun verantwoordelijkheden over te nemen. Dit gedrag komt voort uit een diepgeworteld gevoel van loyaliteit of de drang om harmonie te bewaren. Volgens het systemische gedachtegoed van Bert Hellinger betekent dit dat je je onbewust verbonden voelt met het lot van een ander. Om het evenwicht in het familie- of organisatiesysteem te herstellen, draag je de lasten of taken van een ander.
Hoe vaak komt het patroon voor?
Hoewel exacte cijfers ontbreken, komt de redderrol vaker voor dan je zou denken. Dit patroon manifesteert zich in diverse relaties: tussen familieleden, vrienden of collega’s, waarin iemand steeds opnieuw de rol van “helper” op zich neemt. Onderzoek wijst uit dat je in bepaalde beroepen – zoals de gezondheidszorg, maatschappelijk werk, psychologie, onderwijs en bemiddeling – een hoger risico loopt om dit patroon te ontwikkelen. Als je intensief samenwerkt met mensen in moeilijke situaties, krijg je sneller de neiging om overmatig betrokken te raken.
Hoe de redderrol ontstaat
Achter de redderrol liggen onbewuste overtuigingen en gevoelens van verantwoordelijkheid of loyaliteit. Innerlijke drijfveren, zoals de overtuiging dat de ander niet zonder je hulp kan, een onbewuste belofte uit het verleden of een diepgeworteld plichtsgevoel, versterken dit patroon.
- De ander kan het niet alleen aan
Vaak voel je je verantwoordelijk voor iemand anders. Je denkt dat diegene het niet redt zonder jouw hulp, of je wilt een schuld inlossen voor kansen die je zelf hebt gekregen. Door de ander te helpen, hoop je deze ‘schuld’ te vereffenen. - Een onbewuste belofte
Soms heb je onbewust een belofte gedaan, bijvoorbeeld om anderen te beschermen of te voorkomen dat zij dezelfde pijn ervaren als jij. Deze belofte houdt je vast in de redderrol, zonder dat je je daarvan bewust bent. - Een sterk gevoel van plicht
Soms voelt het alsof je het móet doen, alsof een innerlijke stem je vertelt dat dit jouw taak is. Dit kan wijzen op een diepgewortelde loyaliteit aan het familiesysteem, waarin onuitgesproken plichten soms generaties lang worden doorgegeven.
Wat zijn de gevolgen?
Hoewel het helpen van anderen nobel lijkt, heeft het op de lange termijn nadelige effecten op je welzijn. Door voortdurend andermans verantwoordelijkheden over te nemen, loop je het risico op overbelasting. Stress en uitputting stapelen zich op omdat je meer op je neemt dan gezond is. Dit leidt tot gevoelens van onrust en onzekerheid, omdat je je eigen behoeften verwaarloost.
Ook kunnen je relaties uit balans raken. Wanneer anderen afhankelijk van je worden, ontstaat er snel een onevenwichtige dynamiek. Je hebt moeite om grenzen te stellen en ‘nee’ te zeggen, zelfs als iets duidelijk niet jouw verantwoordelijkheid is. Op de werkvloer leidt dit vaak tot frustratie en overbelasting. In persoonlijke relaties ontstaan wederzijdse irritaties en uitputting.
Hoe je de redderrol herkent
Het herkennen van dit patroon is de eerste stap naar verandering. Vaak voel je je verantwoordelijk voor andermans problemen of stel je de behoeften van anderen boven die van jezelf. Misschien vind je het moeilijk om hulp te vragen of te weigeren en vermijd je conflicten om de harmonie te bewaren.
Door jezelf kritische vragen te stellen, krijg je inzicht in je gedrag. Vraag jezelf af of je vaak taken overneemt die eigenlijk bij een ander horen, of dat je doelen nastreeft die meer de wens van een ander zijn dan van jezelf. Ben je constant bezig met problemen die niet van jou zijn? Dit patroon beïnvloedt je energie en gemoedstoestand.
Hoe laat je de redderrol los?
Loslaten begint met bewustwording. Erken hoeveel verantwoordelijkheid je op je neemt en hoe dit je beïnvloedt. Onderzoek waar dit patroon vandaan komt; vroegere ervaringen of familiedynamieken kunnen hieraan ten grondslag liggen. Realiseer je dat je met de beste intenties hebt gehandeld, maar dat het nu tijd is om voor jezelf te zorgen. Grenzen stellen is essentieel. Leer ‘nee’ te zeggen en je eigen behoeften prioriteit te geven. Dit kan in het begin ongemakkelijk zijn, maar is noodzakelijk voor een betere balans. Overweeg ook coaching of therapie om dit patroon te doorbreken. Met professionele hulp leer je jouw kwaliteiten op een gezonde manier in te zetten, zonder jezelf te verliezen.
Therapeuten als Bert Hellinger, Jan Jacob Stam en Bibi Schreuder hebben een beproefd stappenplan ontwikkeld dat gebaseerd is op systemische therapie.
- Erkenning van de last
Voel bewust hoeveel last je draagt voor een ander. Hoe zwaar voelt dit? - Identificatie van de bron
Visualiseer voor wie je deze last draagt, zelfs als je niet precies weet wie het is. - Erkenning van je inzet
Zeg hardop of in gedachten: “Ik heb deze last gedragen met toewijding, maar het heeft mij ook veel gebracht.” Denk hierbij aan verantwoordelijkheidsgevoel en doorzettingsvermogen. - Loslaten van de last
Besluit om deze last niet langer te dragen en je kwaliteiten op een andere manier in te zetten. - Ritueel van loslaten
Stel je voor dat je de last symbolisch neerlegt bij degene voor wie je het hebt gedragen. - Heroriëntatie
Richt je op je eigen leven en hoe je verder wilt zonder deze last.
Het doorbreken van de redderrol is geen gemakkelijke opgave. Deze stappen lijken misschien eenvoudig, maar het doorbreken van jarenlange patronen vereist diepe zelfreflectie. Een belangrijke valkuil is de neiging om terug te vallen in oud gedrag, vooral in stressvolle situaties waarin je automatisch weer de verantwoordelijkheid van anderen op je neemt. Bedenk ook dat mensen in je omgeving weerstand gaan bieden; ze zijn immers gewend aan jouw hulp en zullen je nieuwe grenzen moeilijk accepteren. Daarnaast bestaat de kans dat jij jezelf schuldig voelt of twijfelt aan je beslissing om los te laten.
Conclusie
De redderrol (of het verzorgerssyndroom) is een verborgen last die vaker voorkomt, zowel in werk als privé. Dit patroon doorbreken begint bij bewustwording. Besef dat de redderrol langzaam inslijt, en daarmee deel van je DNA en dagelijkse structuur is geworden. Het is daarom verstandig om de hulp van een systemische coach in te schakelen. Wil je meer weten over de redderrol en hoe je ermee om kunt gaan? Neem dan contact op met Frank van den Bichelaer.
Over SoFrankly
Loop je vast in je werk of privé? Schiet je gevoelsmatig tekort in communicatie, leiding geven, aansturen of samenwerken? Heeft je zelfvertrouwen een deuk opgelopen en mis je de energie en daadkracht om verder te komen? De achterliggende reden is vaak lastig te herkennen omdat het zich over langere tijd heeft gevormd. SoFrankly helpt je om ingesleten patronen te herkennen en te doorbreken.
Werkwijze
Met oprechte aandacht en eerlijke confrontatie opent Frank van den Bichelaer jouw weg naar zelfinzicht en nieuwe innergy. Hij maakt graag gebruik van coachtechnieken als familie- en organisatieopstellingen (grondlegger Bert Hellinger), oplossingsgericht coachen (Insoo Kim Berg en Steve de Shazer), voice dialogue (Hal en Sidra Stone), provocatief coachen en motiverende gespreksvoering (Miller en Rollnick).
